Per contunhar amb Boccacio, aquí un extrait del Decamerone, revirat en lenga nòstra.
Vos cal saupre qu’en Lombardia i a un monestièr plan renommat, ont èra, entre autras religiosas, una joventa de naut linhatge e d’una beutat meravelhosa que se disiá Isabetta.
Un jorn, coma èra a la recepcion per veire qualqu’un de sa familha, Isabetta s’enamorèt d’un jove qu’acompanhava son parent. E el tanben la trobèt plan polida e, pas res qu’a la veire, ne tombèt amorós fòl. E longtemps amb grand torment patiguèron amassa aquela vana passion.
Fin finala lo jove trobèt un mejan de retrobar la religiosa a l’amagat ; s’endevenguèron mai d’un còp pel plaser bèl de cadun.
Mas aquò tornava sovent e una nuèit, sens se far veire, una de las sòrres vegèt lo jove que quitava Isabetta. Ne parlèt a las autras e amassa decidiguèron de far denóncia a l’abadessa, la superiora Usimbalda, bona e santa femna al dire del mond. Puèi, per empachar la fautiva de denegar, estimèron melhor de la far suspréner en companhia del jove. S’organizèron doncas per partatjar secretament lo trabalh d’espia per fargar la trapèla.
Isabetta se mesfisava pas e, una nuèit ont lo calinhaire èra en visita, las monjas o saupèron tant lèu. Daissèron passar una bona part de la nuèit e se partiguèron en doas còlas. Una còla demorèt per gardar la pòrta de la cambra d’Isabetta, l’autra partiguèt a la cambra de l’abadessa. Piquèron a la pòrta :
« Lèu lèu maire, venètz sul pic, Isabetta a un òme dins sa cambra ! »
Aquela nuèit l’abadessa èra amb un prèire que fasiá venir sovent, estujat dins una mala. Dins la crenta que la pòrta se dobriguèsse, sautèt del lièit a la lèsta e tant coma poguèt se vestiguèt dins l’escur. Creseguèt préner lo salmièr mas trapèt las bragas del prèire, se las carguèt sul cap e sortiguèt de preissa. Tampèt la pòrta e cridèt :
« Ont es aquela damnada ? »
Las monjas èran tròp atissadas contra Isabetta per se mainar de que que siá. Arribèron a la pòrta de la cambra, la forcèron e trapèron los joves al lièit abraçats. Suspreses boleguèron pas. Isabetta foguèt tirassada fins al capítol. Lo jove demorèt dins la cambra per veire cossí anava virar l’afar.
L’abadessa prenguèt plaça al capítol e totas las religiosas avián d’uèlhs pas que per la colpabla. La superiora desgrunèt una cordelada d’escòrnas la mai òrre que se podiá dire. Parlèt de santetat, d’onestetat, de la bona reputacion del monestièr. Ajustèt d’amenaças terriblas.
Tota vergonhosa Isabetta sabiá pas de que dire. Mentre que l’abadessa contunhava de desgrunar son oremus, Isabetta comencèt de levar los uèlhs e vegèt, sul cap de la superiora, los cordèls de las bragas. Alara comprenguèt la situacion e tota rassegurada diguèt :
« Madama Dieu vos ajude, ligatz vòstra boneta, puèi me dirètz çò que volètz. »
L’abadessa compreniá pas e demandèt :
« Quina boneta ? As pas vergonha de galejar ? Pensas qu’es lo moment ? »
Alara la monja tornèt encara :
« Madama, ne vos pregui, ligatz vòstra boneta, puèi me dirètz çò que volètz. »
Es aquí que las autras monjas agachèron l’abadessa e l’abadessa se palpegèt e comprenguèt çò que voliá dire Isabetta.
Se mainèt que ara totas coneissián sa fauta e cambièt completament de biais. Dins son prepaus n’arribèt a la conclusion qu’èra impossible de resistir a las fissaduras de la carn e que, sens se far veire, caduna se podiá donar grand contentament tant que podiá.
Liberèt la monja, se’n tornèt amb lo prèire e Isabetta amb son calinhaire.
DECAMERON IX, 2
