En lengadocian

La poesia, aquò's lo pan dels paures (Serge Pey).

dijous, 15 de maig del 2025

RUGBY

Lo rugby es un espòrt de combat, de combat al sens filosofic. Es question de despassar nòstres quites limits, de pensar primièr, de concebre puèi, de realizar enfin. D’acceptar lo contrari, l’adversitat e l’oposicion : son estructurantas e permeton d’abançar. Jogar dins las constrenchas, passa en arrièr, règlament – aquò s’apren, e sens aquela transmission de sabers, lo qu’a pas jamai tengut una veishiga dins sas mans al mièg de partenaris, acarat als defensors, jol poder d’un arbitre e dins la compreneson del passatge per l’arrièr per anar endavant, aurà de qué demorar palficat.
(Tirat e revirat de Richard Escot, blògue Côté ouvert).

dimecres, 14 de maig del 2025

2025

2025 es una annada especiala pels amators (aimadors ?) de matematicas qu’es una annada « carrada ». Aquò vòl dire que 2025 es lo carrat de 45 (45 x 45 = 2025). Aquel fenomèn es pas costumièr, lo darrièr còp èra en 1936 e lo venent serà en 2116. Segon lo matematician Jérôme Gavin, aquelas annadas son de mens en mens nombrosas, l’espaçament entre elas creisson a flor e a mesura que los nombres a multiplicar creisson.
Los nombres carrats tiran lor nom de l’Antiquitat ont èran representats d’un biais geometric.
Per visualizar aqueles nombres los Grecs e los Romans emplegavan mèrcas dispausadas en formas carradas. Per exemple, per un carrat de 2 x 2 cal quatre mèrcas, per un carrat de 3 x 3 ne cal nòu.
Aquel metòde permet de compréner cossí los nombres impars s’ajustan per donar de carrats perfièches.
L’astúcia dels nombres que s’acaban per cinc
Aquí una astúcia que permet de calcular totes los carrats dels nombres que s’acaban per cinc. La primièra causa a far es tot simplament de multiplicar lo 5 final per el meteis. 5 x 5 = 25. Per exemple amb 45, sabèm ja que lo nombre cercat s’acabarà per 25. Ara se pausa la question de çò qu’anam metre davant lo 25. Prenem la primièra chifra : 4. Li cal ajustar 1 : 4 + 1 = 5. Anam multiplicar aquel 5 per la primièra chifra, aicí 4. Doncas 5 x 4 = 20. E 20 serà donc a plaçar davant lo 25 de totara. Lo resultat es plan 2025.
Los nombres de Kaprekar
Lo nombre 2025 ten tanben una proprietat rara ligada als nombres de Kaprekar.
Quand partissèm 2025 en doas parts e las adicionam, avèm 45 qu’es la racina carrada de 2025. Aquela caracteristica es rara, la darrièra ocurréncia èra en 81. Los nombres de Kaprekar (matematician indian) an aquela proprietat unica de retrobar lo nombre inicial amb lor mesa al carrat.
En mai, se ajustam 1 a cada chifra de 2025, avèm 3136 qu’es lo carrat de 56. Aquela proprietat s’èra pas verificada dempuèi l’annada 25.
Aquelas caracteristicas fan de 2025 una annada enfachinanta per las matematicas.
Tirat e revirat de Ràdio Television Suisse :
https://www.rts.ch/info/sciences-tech/2025/article/2025-annee-mathematique-unique-avec-proprietes-fascinantes-28813384.html

diumenge, 11 de maig del 2025

EUROVISION

Setanta dos participants ancians demandan l’exclusion d’Israël.
(Le Parisien).

divendres, 9 de maig del 2025

UN CÒP DE BEC ? (4/4)

VENÉCIA

Arribat a la sala deu Maggior Consiglio, qu’agoc juste lo temps de horrupar ua estona l’ondada aquesta de flairors d’ua istòria desueta qui, coma un encens, e pujava d’aqueras parets d’aparat on los pintres italians mes prestigioses qu’avèvan, pendent dus sègles, espandit publicament sos dramas mes pregons a la mes grana glòria de la Serenissima e de son Consilium Sapientum : Guariento, Antonio Veneziano, Gentile da Fabriano, Michelino da Besozzo, Pisanello, Alvise Vivarini, Iacobello del Fiore, Gianbono, Carpaccio, Lo Tician, Pordenone, Lo Tintoret, Veronese...
(Pèire BEC, Contes esquiçats)

dijous, 8 de maig del 2025

UN CÒP DE BEC ? (3/4)

LO REI NUT

Qu’èi getat la masca
Tau coma ua relíquia
Desueta
Lo rei qu’èi mòrt d’ar’enlà
Nut
Mès quin rei ?
Un rei umiliat e fred
De sa clandestinitat.
Qu’èi getat la masca
E non soi pas mes
Que Lo que cèrca
L’auta masca
Qui t’amagava au darrèr de tu.
...
A la glèisa de San Marc
Quaquarren qu’a trindat
Tà hestejar la mòrt
La mòrt deu rei
Deu rei umiliat e fred
De sa clandestinitat.
(Pèire BEC, Contes esquiçats)

dimecres, 7 de maig del 2025

UN CÒP DE BEC ? (2/4)

LAS GARAS

Totas las garas deu món que son parièras : lo medish rambalh, la medisha color, la medisha nervositat, la medisha desesperança, la medisha astenia de viatges que non mían en cap de lòc.
(Pèire BEC, Contes esquiçats).

dimarts, 6 de maig del 2025

UN CÒP DE BEC ? (1/4)

Lo temps n’ei pas ua question de temps. D’alhors, se i a quitament un sol temps ? Aquò non vòl díser arren.
I a lo temps de los que ploran, de los que sofrishen, de los que saunejan, de los que trabalhan, de los que demòran, de los que desbremban de víver, de los que morishen... Que sabi encara ? lo temps de la plenitud e lo temps deu voide...
(Pèire BEC, Contes esquiçats)

Arquius del blòg