Uèi, aquí un tròç revirat de l'òbra bèla d'un escriveire màger : Blasco Ibañez e sos
Cuentos Grises.
LO PARASIT DEL TREN
Òc, diguèt l’amic Pérez als companhs del cafè, veni de legir dins aquel jornal la novèla de la mòrt d’un amic. Lo vegèri pas qu’un còp e pasmens pensèri a el plan sovent.
Un crane amic, òc !
Lo coneguèri una nuèit de Nadal, dins lo tren regional entre Valéncia e Madrid. Èri dins un compartiment de primièra. A Albacete, lo sol viatjaire que m’acompanhava davalèt ; coma èri sol e qu’èri macat de la nuèit passada, m’estrementiguèri de plaser en remirant los coissins grises de las banquetas. Èran completament per ieu ! Me podiái estirar en libertat ! Quina polida sòm fariái fins a Alcazar de San Juan !
Tirèri la cortina verda de la velhòta e lo compartiment se trobèt dins una escurina deliciosa. Estropat dins lo mantèl, m’ajacèri d’esquina e m’espandiguèri tant qu’o podiái far, amb la certesa deliciosa de destorbar pas digús.
Lo tren landava per las planuras secarosas e sauvertosas de la Mancha. Las estacions s’escalonavan a grandas distàncias ; la maquina s’abrivava, la veitura gemegava e tremolava coma un còche vièlh. Colcat d’esquina, me daissavi bransolar per aquela bidorsada terribla. Las franjas dels coissins remolinavan. E las maletas sautavan dins los fialats, las vitras tremolavan dins los encastres. D’aval, veniá un cruissiment espantós de ferralha vièlha. Ròdas e frens renavan ; mas a proporcion que clucavi l’uèlh, me perdiái la nocion exacta d’aqueles bruts ; quora me pensavi remenat per las èrsas, quora m’imaginavi tornat enfant, breçat per la votz bronca d’una noiriça. Totjorn saunejant, estabordit pel tarabast de las ròdas, finiguèri per me dormir.
Subte, una impression de frescura me despertèt. Sentiguèri en plena cara coma un gisclet d’aiga freda. Dobriguèri los uèlhs, èri solet dins lo compartiment ; la portièra d’en fàcia èra tampada. Mas sentiguèri tornarmai lo buf fred de la nuèit aumentat de la ventòria levada pel tren dins son anar rabent. Me quilhèri e vegèri l’autra portièra, la mai vesina, completament dobèrta. Un òme èra segut sul bòrd de la plataforma, los pès en defòra apiejats sul nauçapè, arrucat, lo cap virat cap a ieu ; sos uèlhs escandilhavan d’un biais estranh dins una cara escura.
La suspresa m’empachava de soscar. Las idèas èran encara foscas de la sòm. Primièr, sentissiá coma una paur supersticiosa. Aquel òme, aparegut subte dins lo tren en marcha, aviá quicòm de las trèvas dels contes de mon enfança.
Me rementavi tanlèu las atacas suls camins de fèrre, los raubatòris dins los trens, los crimes en vagon, totes los murtres d’aquela mena qu’aviái legits, e pensavi qu’èri sol, sens solament un esquilon per sonar los que dormissián de l’autre costat dels clausons de fusta. Aquel òme èra un panaire de segur.
Per instint de defensa, o puslèu de la paur, venguèri gaireben ferotge. Me roncèri cap al desconegut, lo rebutèri dels coides e dels genolhs. Se perdèt l’equilibri mas capitèt de s’arrapar desesperadament a la portièra. Contunhavi de lo rebutar per arrancar sas mans sarradas a la punhada e l’escampar sus la via. L’avantatge èra de mon costat.
- Per l’amor de Dieu ! gemeguèt d’una votz estofada, daissatz-me, sénher ! Soi un òme onèste.
I aviá dins las paraulas una tala expression d’umilitat e d’angoissa qu’aguèri vergonha de mon brutalitge e lo daissèri.
Se tornèt sèire dins la dobertura de la portièra, desalenat, desglasiat, mentre que demoravi dreit, jos la velhòta que n’aviái levada sa cortina.
Alara, lo poguèri veire. Èra un paisan pichon e sec, un paure diable amb una vèsta de pèl de moton petaçada e crassosa e de bragas de color clara. La casqueta negra se fondiá gaireben amb lo tench envernissat de coire de sa cara d’ont se destacavan d’uèlhs de l’agach plen d’umanitat ; e quand sarrava los pòts amb lo sorire ninòi de la reconeissença, mostrava de dents gròssas e jaunassas de ruminant.
M’agachava coma un can que se i salvèt la vida. Entretant sas mans negras fosegavan dins sa larga cinta e dins sas pòchas. Aquò me faguèt regretar ma generositat e, mentre que lo pèterrós cercava, plantèri la man dins la pòcha de darrièr e agafèri lo revolvèr. Me cresiá préner de ressabuda ?
De la cinta tirèt quicòm... Lo seguiguèri en tirant a mièjas lo revolvèr. Mas çò que teniá a la man èra pas qu’un pichon carton brut e crivelat de traucs que me porgiguèt amb satisfaccion.
- Ieu tanben ai la bilheta, sénher.
L’agachèri e me poguèri pas reténer de rire.
- Mas es perimit ! diguèri. Fa d’annadas qu’a servit. Pensas qu’amb aquò as lo dreit d’assautar lo tren e d’espaurugar los viatjaires ?
De veire son necitge descobèrt, prenguèt un aire triste coma aguèsse paur que i tornèssi.
Pertocat, volguèri paréisser generós e gaujós perfin d’amagar los trucs de la suspresa que me’n estrementissiá encara.
- Anem, acaba de montar. Sèi-te dedins e tampa la portièra.
- Nani, sénher, diguèt amb fiertat. Ai pas lo dreit d’èsser dedins coma un sénher. Demòri aquí e vos mercegi, qu’ai pas brica de moneda.
E lo paisan caparrut boleguèt pas mai.
Èri siegut al ras d’el ; mos genolhs tocavan sas espatlas. Una vertadièra tromba dintrava dins lo compartiment. Lo tren landava a tota preissa. Sul tap solitari e terrut lisava la taca roja e oblica de la portièra dobèrta ont se destacavan la siloèta del desconegut acoconat e la mieuna. Los pals telegrafics passavan, coma de còps de pincèl jaunes sul fons negre de la nuèit ; suls terraplens lusissián, un moment, coma de luciòlas bèlas, los carbons abrandats qu’escupissiá la locomotiva.
Lo paure òme èra pas tranquille ; semblava estonat de ma quietud. Li donèri un cigarro e, pauc a cha pauc, se botèt a parlar.
>>> De seguir...
