NENA

Ai vist tos uèlhs blaus de vint jorns,
Donar un frejolum clar a las fuèlhas
De l’orma e de la tamarissa,
Ai vist ton paire se grandir
En t’auçant sus son pièch
E ta maire se definir
En baisant tas pòtas d’alga doça...
(Tirat e tradusit de Mémoires d’enfance dins Élizabeth petite fille de René Char).

Joan-sens-Pan

« Mas se totes los paures e los soldats del monde s’endevenián coma aqueste ser ? » demadèt Joan.
« Alara, aquò cambiariá... » dison los soldats.
« Quand serai bèl, caldrà qu’aquò càmbie ! crida Joan-sens-Pan. Gara los enganaires ! » E barra sos punhs petits.
Los soldats èran totes estonats d’ausir un tan pichon mainatge dire causas tant avisadas...
D’unes cridavan « Fòra la guèrra » e d’autres « Revolucion »... I aviá pas mai ne « Bochis » ne « Françoses » ; i aviá pas que fraires.
(Tirat de Mémoires d’enfance dins Jean-sans-Pain, histoire pour tous les enfants de Paul Vaillant-Couturier).

MA TEMATICA

Quarante enfants dins una sala
Un cercle grand trantalhant e sord,
Son centre bat coma un tambor...
La parabanda dura d’un trapèzi :
Una votz monta e s’apasima
E lo problèma furiós
Se desbigossa e se nhaca la coa.
(Tirat de Mémoires d’enfance dins Mathématiques de Jules Supervielle).

MEMÒRIA D'ENFANÇA

Plan cunhat sul cabecièr, la cobertura al ran del nas, lo libre del pes amistós sus l’estomac, legissiái fins a çò que los uèlhs me cremen, e encara luchavi, m’arrapavi, una linha encara, una autra, plof, cabussavi dins lo trauc bèl, sens quitament atudar plan sovent...
La lectura emplenava totes los trauquilhons de ma vida. A pena desvelhat, palpejavi cap al libre, coma un tubaire cap a sas clòpas...
Voliái totes los plasers, totes, e aquel èra lo mai bèl de totes.
(Tirat e tradusit de Mémoires d’enfance dins Les Ritals de Cavanna).

GIONO

Li aviái mostrat cossí jogar al batèu esmarrat. Bastava pas qu’un riusset e un tròç de fusta.
Lo riusset l’aviam... Se torciá per las pèiras e caliá clinhar fòrça de l’uèlh per veire, en plaça del riusset, un fluvi bèl al delà de las mars. Preniam una rusca de surrièr o un bocin de cana.
- Son cinc aquí dessús, disiái... un bèl amb la barba, lo capmèstre. Un pichon amb de bòtas, es el qu’a lo pistolet. Un magre que pòrta la guitarra en bricòla, Mostalon lo fidèl, e la prisonièra.
(Tirat e tradusit de Mémoires d’enfance dins Jean le Bleu de Jean Giono).

CALIDOSCÒPI

Un autre jòc que n’èri fòl, aquò’s aquel instrument de meravilhas que dison caleidoscòpi : una mena de luneta que dins l’extremitat opausada a la de l’uèlh, prepausa una rosassa totjorn cambiadissa, formada de veires movedisses de color, embarrats entre doas vitras translucidas...
Lo cambiament de las rosassas m'estrambordava dins un embelinament que se pòt pas dire... Èri tant intrigat coma embalausit e lèu volguèri forçar l’aparelh a me revelar son secrèt.
(Tirat e tradusit de Mémoires d’enfance dins Si le grain ne meurt d’André Gide).

ÈSSER CAN

Èsser can es fòrça plasent...
Poum furga dins sas pòchas, ne tira un tròç de cordilh que sos tròces l’estacan del colar a un arbre. Quand sos parents, qu’èran a lo cercar, lo descobrisson al fond de l’òrt, Poum, completament aürós, acocolat, gratussa la tèrra, fa un trauc bèl amb sas patas de davant, mentre qu’escampa la tèrra promptament amb las de darrièr. De temps en quora, fa un jaupar pichon, dolent, e remena la coa coma un can vertadièr.
- Fin finala, aquel enfant serà pas jamai coma los autres ! fa lo paire de Poum.
E li tira lo colar mentretant la mamà fa repè, espantada davant aquel èsser fangós, espelhandrat que, susprés dins lo plen de son sòmi despertat, sap pas se deu demorar can o tornar mainatge.
(Tirat e tradusit de Mémoires d’enfance dins Poum de Paul et Victor Margueritte).

PROGRAMA

BANH DE CATALAN

A l'escasença d'un viatge dins la region de Girona, aquí qualques sovenirs d'aquela comarca vesina.

CANAS 2024

QUÉ DE NÒU ?

AFAR G. MEURISSE

FLAMA

FIN FINALA

Fin finala que vòl dire IA ?
Ivan Lavallée parla d’Informatica Avançada o d’Informatica Aprenenta puslèu que d’Intelligéncia Artificiala.
I. Lavallée es doctor es sciéncia, professor d’informatica a l’Universitat Paris VIII e a l’Escòla Practica dels Nauts Estudis (EPHE). Es l’autor d’un libre :
Cyber – Révolution et Révolution Sociale.

CAUSIDA DE PARTENARI

Legir de naut debàs, puèi remontar d’en bas cap en naut.

-Adiu !
- Ebé seriá temps! fa un moment qu’espèri
- Alavètz me’n torni ?
- Mas non quitament pas !
- I a quicòm de far ?
- Si, si, plan solid!
- As pas qualqu’un per me remplaçar ?
- Pas brica perqué ?
- Alavetz siás seriós vòls far equipa amb ieu ?
- Coma totjorn !
- N’auràs ton confle un jorn o l’autre
- Siás falord ! pas jamai !
- Te pòdi far fisença ?
- òc !
- Manhagon !

***
Mercé Thea.
Fòto : Marionetas sicilianas.
https://www.rossini.fr/lot/5724/1250320-marionnettes-siciliennes-habil

LO DICH DE LA VACADA

L'IA DINS LA CROIX

https://www.la-croix.com/a-vif/l-histoire-de-lintelligence-artificielle-entre-promesses-tonitruantes-et-brutales-deconvenues-20240503?utm_source=pocket-newtab-fr-fr

GIOVANNA MARINI

Dins un silenci eissordós, la cantaira italiana Giovanna Marini es mòrta lo 8 de mai a Roma. Se disiá qu’èra la votz de l’Itàlia populara. Cantava los aires tradicionals de totas las regions de son país.
Pas un jornal de França n’a encara parlat.

SIMPLIFICACION

PRIMA

STANISLAS COQUINÀS

Stanislas de Bouffers (1738-1815)
La canongessa

Una polida canongessa
Portava dins d’ussas auturosas
La supèrbia de sos setze ans.
Un jorn, al sortir de la messa,
Davant lo Paire eternal,
Fàcia tot Israël,
Mentre que dobrissiá la molonada,
E s’avançava nas al vent,
Bronquèt e s’amorèt la divessa,
Cambas en l’aire, e cap en davant.
L’espatarrada foguèt tan sornaruda,
Que maldespièg totes sos aujòls,
Qui o volguèt, de sos quites uèlhs
Vegèt lo primièr punt de sa noblesa ;
Car tota noblesa ven d’aquí, se pòt brica denegar :
Aquel punt ne valiá la pena ;
L’ivòri, lo rubís, l’ebène,
An pas res de mai esbleugissent.
Aviá rason la coquineta ;
Lo bèl cavalièr que la menava,
Noble e crentós adolescent,
La tornèt levar tot rogissent,
E cobrissiá d’un biais decent,
Mas enfuocat, mas plen de gràcia,
La pudor desprovesida.
- E ! Sénher, diguèt a l’amagat,
L ’auràn vist los sénhers ciutadans?

(Traduccion a partir del site : https://domcorrieras.fr/dotclear/index.php?post/2009/11/18/La-chanoinesse-%28conte%29)

LAPINADA

Dins la dralha doberta pel doctor ATTAL, perqué pas inventar :
- una taxa colòbra per las victimas dels 50 milions de rendètz-vos anullats per manca de mètges ;
- una taxa pijon pels pacients que pagan ja de despassaments d’onoraris e, per subrepés, patisson de desremborsaments.
E perqué pas tanben una taxa piòt per poder polsar amb lo desmargament climatic ?
Mas tanben :
- una taxa camèl pels responsables dels desèrts medicals ;
- una taxa voltor pels especulators del sector mercand de la santat ;
- una taxa esponga pels patrons del CAC 40 e los accionaris que nos chucan liquide, moneda, dardenas, tuna, cash, black, etc. ;
- una taxa talpa pels deputats Renaissance que veson pas res, escotan pas res, ausisson pas res, comprenon pas res ;
- una taxa papagai per la molonada de jornalistas que meton la barra plan nauta dins la comunicacion macroniana ;
- una taxa camaleon per totes lo fachos qu’amagan lor jòc e pican a la pòrta del poder.
Segon un article del jornal sindical Le Trait d’Union des Retraités et Préretraités CGT FAPT de la Haute-Garonne.

MANCA

UNA PRECAUCION INUTILA

Filippo èra un que se vantava de saber faire las maletas. E aquò èra vertat. Metiá totjorn dos fretadents dins la maleta.
- Òm sap jamai, disiá : poiriam aver un auvari ferroviari : un fretadents se copa, demòra l’autre.
Quina peguesa ! Dins un auvari, un venguèsse a se copar, probable que l’autre tanben. Se comprendriá se se botava una dotzena de fretadents dins la maleta. Alara, tan grèu que foguèsse l’auvari, i auriá totjorn l’esper de ne salvar almens un. Mas aquò tanben es una peguesa : se l’auvari se fa pas ? Que faire d’una dotzena de fretadents ?
- N’encontrèri un – diguèt Filippo, mentre qu’emplenava sa maleta – que viatgiava pas qu’amb almens trenta fretadents en prevision d’un auvari. E ben, un còp l’auvari se faguèt, e la precaucion foguèt plan inutila.
- Pas un dels fretadents de l’amic se salvèt ?
- Non pas, diguèt Filippo, se salvèt quitament pas una sola de las dents. Alara que, ironia completa, totes los fretadents foguèron salves.
Tirat e revirat de A. Campanile, escriveire italian, Se la luna mi porta fortuna.