UN JORN A LA DICTADA (2005)

Florant Mercadièr a Murèth

UN JORN A PLASENÇA

LA FEDA NEGRA

Aquí un conte d'Italo Calvino, revirat en lengadocian.

Un còp èra un país ont totes èran panaires.
De nuèit, cadun sortissiá amb croquets e calelha e anava visitar l’ostal d’un vesin. Tornavan a las clicas, cargats, e trobavan l’ostal pilhat. E atal, totes vivián en tota amistat sens cap de problèma, que un raubava l’autre, e aqueste un autre e aquò fins al darrièr que raubava lo primièr. Dins aquel país, lo comèrci se practicava solament jos forma de fraudariá siá de la part dels vendeires siá de la part dels compraires. Lo govèrn èra una associacion de malfatans qu’escanavan los susdits e los susdits de lor costat s’ocupavan pas qu’a raubar lo govèrn.
Atal la vida se debanava sens dificultat e i aviá pas ni rics ni paures.
Alara, se sap pas cossí aquò se faguèt, s’encontrèt dins lo país un òme onèste. La nuèit, allòc de s’anar passejar amb saqueta e calelh, demorava a l’ostal a fumar e a legir. Los panaires venián, vesián lo lum alucat e dintravan pas. Aquò durèt un moment. Puèi, li calguèt comprene que, se voliá viure sens far res, èra pas una rason per daissar pas far los autres. Per cada nuèit qu’el passava a l’ostal, una familha manjava pas l’endeman. A parièra rason, l’òme onèste se podiá pas opausar. El tanben se metèt a rebalar de nuèit per tornar a las albetas, mas panar i capitava pas. Èra onèste, punt : i aviá pas res a far. Anava fins al pont e demorava aquí a agachar l’aiga passar. Tornava a l’ostal e lo trobava pilhat. En mens d’una setmana, l’òme onèste se trapèt sens moneda, sens de qué manjar, e l’ostal voide. Mas fa pas res, èra sa fauta ; lo problèma èra que, aquò fasiá nàisser un grand reboge. Que mentre que se fasiá raubar, el raubava pas digús ; atal i aviá totjorn qualqu’un que, quora dintrava, trobava l’ostal coma èra : l’ostal qu’auriá degut raubar.
Al cap d’un moment, los qu’èran pas estats raubats venián mai rics e volián pas mai raubar. E, d’un autre costat, los que venián per raubar a l’ostal de l’òme onèste lo trobava totjorn voide : atal, venguèron paures. E los qu’èran venguts rics s’acostumèron d’anar sul pont veire l’aiga que passa.
Aquò faguèt créisser lo pati, perque n’i aguèt fòrça que venguèron paures.
Alara, los rics se mainèron que, a dicha d’anar de nuèit sul pont, al cap d’un moment, aquò fariá qu’anavan venir paures. E se pensèron : « Paguem de paures per anar raubar per nautres. »
Se faguèron contractes, se paguèron salaris, percentatges : naturalament i aviá totjorn de panaires e cercavan totjorn a s’enganar los uns los autres. Mas, coma sovent, los rics venguèron mai rics e los paures mai paures. I aviá de rics talament rics qu’avián pas mai besonh de raubar e de far raubar per demorar rics.
Mas arrestèsson de raubar, tornarián paures perque los paures los anavan raubar. Alara paguèron los mai paures d’entre los paures per aparar lors riquesas dels autres paures, e atal inventèron la polícia e bastiguèron de presons.
D’aquel biais, pauc de temps après l’aparicion de l’òme onèste, se parlèt pas mai de raubar o d’èsser raubat, mas puslèu de rics e de paures. Ça que la, èran totjorn totes panaires.
D’onèste n’èra demorat pas qu’un : èra lèu mòrt de fam.
Italo Calvino La pecora nera

UN JORN A LA SALVETAT ST GÈLI

UN JORN A SENT HARRIÒU

UN JORN DINS LANAS

UN JORN A COLOMIÈRS

JORNADAS ITALIANAS Junh 2011

TRANTALH

EN ESPANHÒL DINS LO TÈXTE

PLAN SOLIDE !

UN JORN A COTLLIURE

La tomba d'Antonio Machado.

AL ANDAR SE HACE CAMINO (MACHADO)

A la lutz dels aujòls caminam
Nos esclaira coma las ensenhas de la nuèit
Qu’acompanhan lo caminaire.
L’espandi m’es ostal
Ai lo cèl o las nívols per teulat
Volguèsses dintrar al mieu
Quand pas una pòrta se dobrís
Aquò’s que cap de batedís de pòrta
S’espandís entre tèrra e nivols.
Vau, cresi la tèrra mieuna
Los asuèlhs largs me son a posita
Quand dins un luòc me pausi
Sas gents venon mas gents
(Revirat de Al-Hutay’a, poèta arab, 600 - 679)

FANTASIÁ GASCONA

... en lengadocian.

CYRANO, Acte I, scèna 4
Cyrano : Viratz ! O digatz-me perqué me l’agachatz lo nas.
Lo desplasent : Mas...
Cyrano, anant cap a el : Qu’i trobatz que vos estona ?
Lo desplasent, de recuolons : Vòstre sénher s’engana...
Cyrano : Seriá mòl e penjant , sénher, coma una trompa ?...
Lo desplasent, de recuolons : Ai pas...
Cyrano : O crocut coma un bèc de cavèca ?
Lo desplasent : Non pas...
Cyrano : I vesètz una deca ?
Lo desplasent : Mas...
Cyrano : O una mosca, plan planet, s’i passeja ? Quicòm vos tafura ?
Lo desplasent : A !...
Cyrano : I vesètz una fauta ?
Lo desplasent : Mas d’i portar los uèlhs m’auriái degut reténer.
Cyrano : E perqué, vos disi, lo voldriatz pas veire ?
Lo desplasent : Aviái...
Cyrano : Vos fa fàstic ?
Lo desplasent : Sénher...
Cyrano : Malsana vos sembla la color ?
Lo desplasent : Sénher !
Cyrano : Gorrina la faiçon ?
Lo desplasent : Mas non !...
Cyrano : Perqué alara prene aquel èr desdenhós ? Benlèu l’estimatz un chic tròp prodigiós ?
Lo desplasent, quequejant : Per ieu es pichon, pichonet, pichoneton !
Cyrano : De qué ? m’acusar d’un tal biais ? Pichon mon nas ? Òu !
Lo desplasent : Ailàs !
Cyrano : Grandàs mon nas !
Aule camús, vergonhós, capleugièr, sapiatz
Que m’encresi d’aquel apondon
Qu’ un nas bèl es a de bon lo don
D’un òme gent, brave, cortés, de bon viure,
Aimable, onèste, coma soi e coma
Vos serà a jamai proïbit de vos creire
Miserabla gusalha !

VÒTS

MAS PERQUÉ ?

Mas perqué fa lo morre alara ? Li an panat lo crostet ?

BONA ANNADA

2022

VÒTS