Un còp èra un país ont totes èran panaires.
De nuèit, cadun sortissiá amb croquets e calelha e anava visitar l’ostal d’un vesin. Tornavan a las clicas, cargats, e trobavan l’ostal pilhat. E atal, totes vivián en tota amistat sens cap de problèma, que un raubava l’autre, e aqueste un autre e aquò fins al darrièr que raubava lo primièr. Dins aquel país, lo comèrci se practicava solament jos forma de fraudariá siá de la part dels vendeires siá de la part dels compraires. Lo govèrn èra una associacion de malfatans qu’escanavan los susdits e los susdits de lor costat s’ocupavan pas qu’a raubar lo govèrn.
Atal la vida se debanava sens dificultat e i aviá pas ni rics ni paures.
Alara, se sap pas cossí aquò se faguèt, s’encontrèt dins lo país un òme onèste. La nuèit, allòc de s’anar passejar amb saqueta e calelh, demorava a l’ostal a fumar e a legir. Los panaires venián, vesián lo lum alucat e dintravan pas. Aquò durèt un moment. Puèi, li calguèt comprene que, se voliá viure sens far res, èra pas una rason per daissar pas far los autres. Per cada nuèit qu’el passava a l’ostal, una familha manjava pas l’endeman. A parièra rason, l’òme onèste se podiá pas opausar. El tanben se metèt a rebalar de nuèit per tornar a las albetas, mas panar i capitava pas. Èra onèste, punt : i aviá pas res a far. Anava fins al pont e demorava aquí a agachar l’aiga passar. Tornava a l’ostal e lo trobava pilhat. En mens d’una setmana, l’òme onèste se trapèt sens moneda, sens de qué manjar, e l’ostal voide. Mas fa pas res, èra sa fauta ; lo problèma èra que, aquò fasiá nàisser un grand reboge. Que mentre que se fasiá raubar, el raubava pas digús ; atal i aviá totjorn qualqu’un que, quora dintrava, trobava l’ostal coma èra : l’ostal qu’auriá degut raubar.
Al cap d’un moment, los qu’èran pas estats raubats venián mai rics e volián pas mai raubar. E, d’un autre costat, los que venián per raubar a l’ostal de l’òme onèste lo trobava totjorn voide : atal, venguèron paures. E los qu’èran venguts rics s’acostumèron d’anar sul pont veire l’aiga que passa.
Aquò faguèt créisser lo pati, perque n’i aguèt fòrça que venguèron paures.
Alara, los rics se mainèron que, a dicha d’anar de nuèit sul pont, al cap d’un moment, aquò fariá qu’anavan venir paures. E se pensèron : « Paguem de paures per anar raubar per nautres. »
Se faguèron contractes, se paguèron salaris, percentatges : naturalament i aviá totjorn de panaires e cercavan totjorn a s’enganar los uns los autres. Mas, coma sovent, los rics venguèron mai rics e los paures mai paures. I aviá de rics talament rics qu’avián pas mai besonh de raubar e de far raubar per demorar rics.
Mas arrestèsson de raubar, tornarián paures perque los paures los anavan raubar. Alara paguèron los mai paures d’entre los paures per aparar lors riquesas dels autres paures, e atal inventèron la polícia e bastiguèron de presons.
D’aquel biais, pauc de temps après l’aparicion de l’òme onèste, se parlèt pas mai de raubar o d’èsser raubat, mas puslèu de rics e de paures. Ça que la, èran totjorn totes panaires.
D’onèste n’èra demorat pas qu’un : èra lèu mòrt de fam.
Italo Calvino La pecora nera
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada