CANTILÈNA OCCITANA

Puèi me venguèt l’imatge d’una segason vièlha, d’un escodre dins un jorn immens de solelh. Las espigas maduras, las espigas segadas... Una cort granda de bòrda es davant ieu, estropada de posca blanca, jos un cèl cerulenc immobil, coma calhat dins l’espés de la calorassa. Las linhas d’ombra violeta de las parets. La maquina es en marcha dins una nívol ispra que sentís l’òli, la farina, la tèrra seca. D’òmes van e venon, pitre nud. D’òmes se cargan lo gran per l’esquina e se’n van trantalhant cap al granièr. Ausissi lo rire d’una femna a la pòrta de la cosina. Una vièlha amb un capèl de palha negra, pluma de polas sus un banc pròcha la pòrta, al dessús d’una grasala del vernís jaune d’òr. Puèi lo ser davala sus la figuièras e sus aquela taula longa de plancas e de cavalets ont se va far lo repais de l’escodre. La maquina s’es arrestada. Lo còr solemne a daissat son roncadís sord. Lo blat de la tèrra es passat del país de la plana, del reialme del vent e del solelh al domeni de las causas mudas, al secret dels granièrs e de las cièjas. Aquí la taulejada que marca la plan vièlha victòria dels òmes sus l’asard, sus la fam. Una teoria de femnas s’acerca de la taula e pausa d’escudèlas de tomatas e de pebrons a l’òli, d’ensaladièrs de frisada e de crostets alhats, de plats de sardas, de polets rostits, d’adòbas e de cassolets, de platèls de rocafòrt e de cantal.
Davala lo ser. Las voses s’eissordan. Òm beu d’anis e de vin, òm manja e òm se pausa. Enfin, una aureta se lèva. D’enfants seràn concebuts aquesta nuèit. Lo blat es ensacat. Entre la cosina e aquela taula, i a de femnas que s’assietan pas e subretot de vièlhas de las caras de castanhas rafidas, de las mostachas negras. Pensi a aquelas vièlhas femnas, esclavas e pasmens mèstras de l’ostal, amb las jupas negras, los casabècs negres o violets, los capèls de palha negra de las vetas negras o violetas a la mòda tolosana... Esclavas de las òbras infinidas de l’ostal e de la bòrda : cordurar, petaçar, balajar, fotjar, anar de la cambra a la galinièra, del lenhièr a la cosina, de l’òrt al pots e del pots a l’estable. Mas tanben governantas e mèstras, que res se fasiá pas sens lor contraròtle e lor vejaire. Las ai vistas, i a pas gaire encara, de pè, davant la chiminièra, una escudèla a la man. Los òmes èran sietats a la taula e las femnas los servissián tot manjant un tròç coma o podián.
Tota una granda pena escura e lonhdanha monta dins la gaug del pan e del blat. Vau e ausissi aqueles mormolhs que me venon de las jornadas e de las trèvas ancianas.
(Traduccion de Cantilène occitane, 1992, de Pierre GAMARRA)