(1902 - 1975).
Se jogava Lo lum jol boissèl de Gabriele d’Annunzio. Naturalament esperavi pas que languiment d’aquel drama comol de retorica, jogat per d’actors novicis, mas l’espèra èra benlèu de presar un pauc la distraccion e la novetat de la serada. Fin finala, las causas anèron diferentament. Aquelas dònas divinas, dels grands uèlhs vuèges e dels gèstes plens d’una passion calhada e immobila, coma las estatuas, jogavan meravilhosament. E, sus l’empont larg de quatre passes, semblavan gigantas. Tota la retorica, lo paraulatge, lo vuèg ufanós de la tragedia s’avalissiá e demorava çò qu’auriá degut èsser, e o èra pas, l’òbra de d’Annunzio, una istòria canina de passions immobilas, dins lo monde fòra del temps de la tèrra. Pel primièr còp, una òbra del poeta me semblava bèla, despolhada de tot estetisme. Me mainèri subte qu’aquela mena de purificacion, mai que de las comedianas, veniá del public. Los paisans participavan a l’istòria amb un interés fòrça viu. Los paises, los rius, las montanhas que se ne parlava èran pas luènh d’aicí.
Atal las sabián, èran tèrras conegudas e, al ausir d’aqueles noms, mandavan d’exclamacions de consentiment.
Las trèvas e los diables que passavan dins la tragedia e que s’ausissián darrièr las istòrias, èran las quitas trèvas e los quites diables que demoravan dins aquelas caunas e dins aquela argela. Tot veniá natural, tornat pel public a son vertadièr ambient qu’es lo monde claus, desesperat e sens expression dels paisans. Aquesta serada, despolhada la tragedia pels actors e pel public de tot dannunzierisme, demorava pas qu’un contengut rufe e elementari que los paisans sentissián èsser lor. Èra una illusion mas mostrava la vertat. D’Annunzio èra lor, mas èra un òme de letras e podiá pas que los traïr. Èra partit d’aicí, d’un monde sens expression e aviá volgut lo subrecargar del vestit treslusent de la poesia d’uèi qu’es tota expressivitat, sensualitat, sens del temps. Aviá doncas demesit aquel monde a un bèl instrument retoric, aquela poesia a un formalisme linguistic vuèg. La sua temptativa podiá pas èsser qu’una traïson e un fracàs. D’aquel maridatge ibrid podiá pas nàisser qu’una faramauca. Las comedianas sicilianas e los paisans de Grassano aviá fait espontanèament repè : avián tirat aquel vestit fals e avián tornarmai descobèrt a lor biais lo nogalh del país. E d’aquò n’èran emocionats e estrambordats. Los dos mondes marridament mesclats dins lo vuèg estetisant, se tornavan desseparar, ja que tot contacte entre eles èra impossible e jos aquela èrsa de mots inutils, tornavan aparéisser pels paisans la Mòrt vertadièra e la Destinada.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada