BUZZATI (1/2)

Letra d'amor
Fin finala soi tornat, Nina, e ara t’espèri. Dins ta darrièra letra, que recebèri fa un mes, disiás justament que podiás pas mai viure sens ieu. Te cresi, perque pensi çò mème. Seriá pas coma una atraccion fatala, gaireben un castig ?
De costuma, entre un òme e una femna, sol un dels dos s’enamora. L’autre, o l’autra, accepta o endura. Per nosautres, cocanha ! la passion es comuna. Fòls los dos. Es meravelhós, mas fa paur tanben. Sèm coma doas fuèlhas furiosament butadas una cap a l’autra per de vents contraris. Que se va passar quora nos encontrarem ?
Aquela letra t’arribarà dins quaranta uèit oras. Dempuèi longtemps, o sas, siás prèsta, las maletas clavadas, los amics congediats. Per arribar aicí, te caldrà un parelh de jorns. Una suposicion que partiguèsses dissabte. Dins quatre jorns, es a dire diluns, tre l’alba, t’espèri.
Quina serà nòstra vida ? Dins aquelas annadas d’alunhament, ai pensat de longa a nòstra existéncia comuna. Mas ai pas capitat a me representar clarament las causas qu’a cada còp, dins lo trabalh de l’imaginacion, la desirança bauja de tu traucava. Uèi, profiti de una inacostumada pausa de calma e sentissi lo besonh de te presentar unas causas. Non pas per ensajar de te convéncer. Pecat i agèsse encara, per tu o per ieu, una ombra de dobte. Mas, en tornant legir aquela pagina, pensi que, pendent lo viatge, auràs léser de mesurar e d’assaborar encara un còp, l’oportunitat de la tia e de la mia irrevocabla causida.
E doncas voldriái, avant que siá tròp tard, espepissar las nòstras respectivas qualitats e defauts, las respectivas situacions, gostes, abituds, desiranças que fan (te’n siás pas jamai avisada ?) una coïncidéncia mai astrosa que jamai.
Per commençar, la posicion sociala. Tu, professora de francés al collègi, ieu productor de vin. Ieu, operator economic, coma dison, et tu intellectuala. Es malaisit, aürosament, de s’endevenir completament, demorarà totjorn quicòm, una cortina de separacion que la bona volontat, d’un costat o de l’autre, poirà pas jamai escafar. Pensa al problèma dels amics, per exemple. Mos amis son gents civilizats e onèstes, mas simples. Vòli pas dire vertadièrament ninòis, que s’i trapa un avocat conegut, un doctor en agricultura, un major a la retirada. Mas pas cap tenon de problèmas complicats, aiman generalament las taulejadas, e presan, de còps que i a o t’afortissi, las istòrias un pauc calhòlas.
Cresi te veire amb eles, badalharàs fòrça, benlèu d’amagat vista la finesa de ton educacion. Mas t’acostumaràs pas. Siás una persona fòrta e la paciéncia e la toleréncia cap als autres son pas tas qualitats primièras, es justament per aquò que venguèri baug de tu. Ara, escota-me plan, emai agèsse pas res a véser amb aquò : capitèsses a t’enanar amb lo primièr tren dissabte, per poder arribar atal lo dimenge de ser, seriá pas meravelhós ?
Flambas gemelas, disiás. As rason. L’afinitat entre doas personas vòl pas dire egalitat o semblança estrecha. Al contrari : l’usatge ensenha que vòl dire lo contrari. Coma per nosautres. Tu, professora de francés, ieu « vinatièr » coma t’agradava de me presentar a la debuta, çaquelà per galejar.
Te dirai qu’ai pas mai la vòlha de tornar en Argentina. Basta. Ai daissat las plantacions eritadas de l’oncle a Mendoza e quitarai pas pus mas tèrras, es çò qu’espèri. Es pas qu’aicí que pòdi viure aürós. Mas sabi tanben que, de viure al campèstre, emai se contunhas d’ensenhar en vila en fasent lo vai e veni, te va donar de melanconia.
E t’afortissi qu’aicí es lo campèstre a cent del cent. Solide, tre la debuta, vas mastegar lo bridel. Mas just al moment, me torna a l’idèa la tia boca, quand l’as entredobèrta coma las drolletas, coma esperèsses quicòm. Vas dire que soi banal (quantes còps auràs l’escasença d’o dire), mas dins tas pòtas, tan catimèlas, a pena espelidas, s’es nisat lo diable (o son fraire). E aquò’s la tia boca que m’a fach pèrdre lo cap pel primièr còp.
L’ostal. Lo mieu es pro grand e comòde (veni d’adobar las tres salas de banh) mas es plan diferent del tieu. Los mòbles son encara los dels grands, dels rèires, dels rèires rèires. Los cambiar, o te confessi, me semblariá un sacrilègi, coma la profanacion d’una tomba. Al contrari, a tu t’agrada Gropios (es atal que s’escriu ? excusa-me se m’engani, o sas qu’arribèri pas qu’en tresena) a tu t’agradan los canapès, los fautuèlhs, las lampas dessenhadas per d’arquitèctes famoses. Totas las causas netas, foncionalas, essencialas, ortopedicas (se pòt dire atal ?). Pel mièg tot aquel vielhum que, (o compreni ieu tanben) pòt pas pretendre èsser de primièra borra, cossí te sentiràs ?
Sufís de pensar a la flaira que s’escapa d’aquels membres : sentors d’umiditat, de bona posca, de campèstre, de casal solitari, que ieu aimi tant, excusa-me. Imagina : te vas pensar cobèrta de mofa. Te sentiràs forastièra. Te vas recauquilhar coma un eriç. Veni, veni, còr mieu.
E las personalitats ? Ieu bonassa, expansiu, amusaire, de còps excessiu o sabi plan, mas o pòdi pas me n’empachar. Tu, ensenhada en çò de las sòrres francesas de Saint Etienne, de familha aristocratica, emai se las finanças son al mai bas (vas dire que soi un bernadàs per t’escriure aquela causa marrida, mas val mai, crei-me), acostumada a una societat de monde saberut, rafinat, ont se parla de las arts amb finesa, de literatura, de politica (e de petòfias qu’an quitament una cèrta distincion).
Tirat e revirat de Buzzati, Le notti dificili.
De seguir...