LO TREN A SIBLAT (2/3)

LO TREN A SIBLAT (2/3)
Los autres emplegats, al bram del capmèstre enferonit, èran dintrats dins lo burèu e, d’ausir parlar Belluca, se riguèron coma fats. Alara lo capmèstre – qu’aquel ser deviá èsser mal lunat – assadolat per aquelas cacalassadas, s’èra empepinat e aviá malmenat la paura victima de tant de trufandisas crudèlas. Levat qu’aqueste còp, la victima, a la sospresa e a la quasi terror de totes, s’èra rebecat, s’èra enrabiat, totjorn a cridar aquela curiositat del tren qu’aviá siblat e que, per Dieu, ara per ara, ara qu’aviá ausit siblar lo tren, se podiá pas, voliá pas èsser tractat atal. L’avián agafat fermament, immobilizat e tirassat fins a l’ospici dels fats.
Aquí contunhava a parlar del tren. N’imitava lo sibladís. Òc, un sibladís puslèu pietadós, coma luènh, dins la nuèit ; dolorós. E promptament ajustava :
- Òc, se’n va, òc, se’n va... Sénhers per ont ? per ont ?
E los agachava totes amb d’uèlhs qu’èran pas mai sieus. Aqueles uèlhs de costuma escurs, sens rebat, preocupats, ara risián, treslusents, coma los d’un nenet o d’un òme aürós ; e dels pòts sortissián frasas sens cap ni centena. Causas de pas creire ; expressions poeticas, imatjadas, estranhas, d’aitant mai susprenentas que se podiá pas explicar cossí, per quin prodigi, espelissiá dins la boca d’un que, fins ara, s’èra ocupat solament de cifras, registres e catalògues, a demorar coma òrb e sord a la vida : maquina de comptabilizar.
Ara parlava de fronts azurencs de montanhas nevadissas, viradas cap al cèl ; parlava de cetacèu grandasses que, sul fons marin, amb la coa, fasián la virgula.
Causas, recanti, de pas creire.
Mas aquel que venguèt per m’assabentar amb la novèla de l’imprevista alienacion mentala demorèt nec de remarcar pas solament un estonament nimai una pichona suspresa dins ma reaccion.
Vertat, recebèri la novèla en silenci. Un silenci plen de dolor. Capejavi, amb los cantons dels pòts tirats de l’amargum e diguèri :
- Belluca, sénhers, es pas brica enfadat. Siatz segurs qu’es pas enfadat. Quicòm li deu èsser arribat ; mas quicòm de natural. Digús o pòt pas explicar, perque digús sap pas cossí aquel òme visquèt fins ara. Ieu o sabi, e soi solide qu’o explicarà naturalament, tre que l’aurai vist e qu’aurai parlat amb el.
En camin, cap a l’ospici ont lo paure èra engabiat, sosquèri entre ieu :
A un òme que viu coma Belluca visquèt fins ara, es a dire una vida « impossibla », la causa mai evidenta, l’incident mai comun, lo mai pichon trabucament imprevist, que te sabi ieu, un calhau per carrièra, pòdon provocar d’efèits extraordinaris, d’aqueles que digús pòt pas donar d’explicas, levat de reconéisser que la vida d’aquel òme es « impossibla ».
Cal menar l’explicacion fins aquí, la religar a aquelas condicions impossiblas de vida, alara la causa vendrà simpla e clara. Qual vei solament una coa, fasent abstraccion del mostre que la possedís, la poirà estimar mostruosa per el meteis. Mas la cal restacar al mostre ; alara semblarà diferenta ; coma deu èsser, dependenta del mostre. Una coa plan naturala.
Aviái pas jamai vist un òme viure coma Belluca. Èri son vesin, e totes los autres vesins se demandavan, coma ieu, cossí aquel òme podiá resistir dins aquelas condicions de vida.
Viviá amb tres òrbas : la femna, la sògra e la sòrre de la sògra ; aquelas doas fòrça vièlhas, òrbas de la cataracta ; la femna, sens cataracta, de las parpèlas clavadas. Las tres volián èsser servidas.
Bramavan del matin al ser que digús las servissiá pas. Las doas filhas veusas, reculhidas après la mòrt dels marits, una amb quatre, l’autra amb tres enfants, avián pas brica léser ni enveja de se trachar d’aquò ; lo mai, ajudavan un pauc la maire.
Podiá Belluca noirir totas aquelas bocas amb lo trace salari de son emplec de comptable ? Fasiá un autre trabalh en serada a l’ostal : còpias de documents. E copiava dins los brams del diable d’aquelas cinc femnas e d’aquels sèt mainatges fins a çò que los dotze trobèsson una plaça dins los tres lièits solets de l’ostal. Lièits grandasses, de matrimòni ; mas pas que tres.

>>> DE SEGUIR