ADIEU L'AMIC !

L’ANAR DEL MONDE
Per los que aguèron l’astre de nàisser pas vièlhs al brèç, ai pas besonh de dire cossí es malaisit de caminar dins las pesadas de sos davancièrs. Que plan sovent l’avèm perdut l’anar fèrme e pesuc del monde acostumat a prautir la gleva, e qu’amb nòstres sabatons de vila, avèm l’aire plan nècis e maladreches quand nos mainam de crosar una mossada o de traçar qualque rastolh.
Pichon, quand corrissiái darrèr mon paire damb los esclòps del pepin, mai que bèls e mai que rufes, m’arribava mai qu’a mon torn de m’aplatussar per la grava, aital s’apren la vida e los rires dels autres vos i ajudan. Rires que s’arrestavan tanlèu que començavi de niflar per causa de qualque goteta de sang que perlejava al genolh. « Vèni, me disiá mon paire, en me balhant la man, vèni qu’anirem al suc, véser florir las flors ! »
E, cauçat com se deu, anavi, ras de mon paire, caminar al seu compàs, fièr de mon anar de grand, sens me mainar que mon paire aviá acorchat sas encambadas. Aital caminàvem de temps, sens ren dire coma de costuma, abans de nos sièire sus qualque paredon… esperant que floriguèssen las pèiras. Siá per malastre, siá per asard, jamai cap floriguèt pas, devièm èsser fòra sason. E nos en tornavèm plan planet, segurs (almens ieu !) qu’un jorn o l’autre, nos endevendriam amb lo moment ont borronan las pèiras.
Quora tornarà la prima ?
Amb los ans, pareis qu’òm ven senat, l’experiéncia vos amadura, lo vielhum vos adomergís. Benlèu òc, benlèu non, que ne’n va del mond coma del vin, se d’unes vielhisson plan, d’autres venon lèu agres. Amb los ans, ven l’experiéncia, se a vint ans èri segur que las pèiras florisson pas, uèi a cinquanta soi luènh de n’èsser tan solid . Mon paire, el, jamai dobtèt pas , o se per cas trantalhèt, degun se’n mainèt pas. D’autras voses, i a sèt cents ans, nos anonciavan que « tornariá verdejar la laurièra », sèm a l’auba de la Prima, veirem ben se verdejarà.
Encara que me demandi se lo miracle es pas endacòm mai, s’es pas dins aquel agait que de generacion en generacion, nos menèt a las ribas del sègle XXI. Que verdeja o pas, benlèu que l’essencial es pas aquí, mas puslèu dins lo caminament que menèt qualques punhats d’òmes a Tolosa o endacòm mai a bastir l’espèr per las generacions venentas, cinquanta ans fa.
N’en va de l’occitan coma de las pèiras, las flors se fan esperar, mas cossí èra doç de caminar la man dins la man de papà. E se l’anar èra mai que la flor, lo camin mai que l’estapa, e l’espèr mai que la Prima ?
Los dròlles, al jorn de uèi, crosan pas mei las mossadas, mas prautisson lo quitran de las vilas, e un caminar n’en vòl un autre, cresètz pas que serián uroses se qualqu’un lor tendiá la man per anar véser al cap de l’avenguda florir los trepadors ?
Lo jorn ont floriràn las pèiras
50 ans, la mitat d’un sègle, que foguèt fondat l’Institut d’Estudis Occitans, es a dire 18000 jornadas ont, de contunh, se tenguèron de coitadas las laurièras o las pèiras, cinquanta ans ont qualques milierats de personas tornèron fargar la cadena de la lenga que corrís de sègle en sègle dempuèi mila ans.
Lo tractor remplacèt l’aissada, e los basquets cacèron los esclòps, mas los òmes demòran los òmes e los enfants de vint ans son confles de certituds, e sabon mai que los parents…
E alara ? Es pas dins l’anar de las causas que los dròlles compliquen pas los sòmis de lors genitors ? A totes los que pensan o dison : « l’IEO es pas mai çò qu’èra, nimai çò que ne voliam far», lor dirai que cap d’èsser viu pòt pas èsser segur de son avenir, de son camin ni de sa vida, e çò mai important es que l’IEO es !
Totas las batèstas, las bregas, los auratges, se ne faguèron d’unes, ne veguèron montar d’autres , cap al país que al-delà de totas las mars grandas o pichonas, al-delà de totas las tempèstas, los porgirà aquela dignitat que nos raubèron fa de sègles.
Deman es tot nòu !
Deman tot es encara a inventar, nos cal fargar los apleches de nòstre futur, la batèsta serà benlèu jamai ganhada, mas serà jamai perduda, mai fòrt que tot es lo besonh de caminar, esperèm que los nòstres rèires-filhs cargaràn qualques jorns nòstres basquets e que podrem encara rire, abans de los balhar la man : « Vèni, pichon, vèni, qu’anirem véser a cima de la vila se frorisson las pèiras ! »
E quora sentiretz dins la vòstra man cansada la man doça e cauda d’aquel enfanton, comprendretz qu’aviatz rason de creire a las pèiras en flor.
Robèrt MARTI, 1995, Anem occitans, n°65 (50 ans de l’IEO)